Locatie : Paradiso - Amsterdam
Datum : 09-03-2014 - Tijd: 11.00 - 13.00
Aanwezig
/ door: Paradisolezingen (Verstegen
& Stigter, o.a. via K.N.A.W.)
Thema : Science of fiction?: de zin en onzin van wetenschap in films
Motto : 'Insecten zijn om van te houden'
Notulen : Robert Schram
Lezing door Prof. dr. Marcel Dicke
(entomoloog, Wageningen Universiteit): De reputatie van insecten in
Hollywood en in de wetenschap.
Insecten zijn filmsterren vanaf het eerste uur van de film en figureren in vele filmgenres. Hollywood heeft deze zespotige acteurs van oudsher graag een rol in horrorfilms gegeven. Maar met de biologische realiteit wordt het niet altijd even nauw genomen. Ook in literatuur, schilderkunst en muziek komen insecten regelmatig voor. Hoe kan het ook anders, want onze wereld is een wereld van insecten waarin wij mensen te gast zijn. Van alle diersoorten loopt 80% op zes poten rond en alle insecten samen wegen meer dan alle mensen samen. Mensen hebben dan ook heel wat biologische wonderen te ontdekken aan onze gastheren op deze insecten-planeet. In zijn Paradisolezing op 9 maart hield Marcel Dicke ons beeld van insecten zoals dat via Hollywood en via de wetenschap tot ons komt, tegen het licht.
'Er zijn zes miljoen verschillende insecten. Een insect is per definitie een 'ongewerveld, zespotig, uit drie delen bestaand type dier'. De bio-diversiteit is heel groot, 50% = planteneter, de andere 50% eet elkaar. 75% van de gewassen op aarde zijn afhankelijk van kruisbestuiving door insecten en niet alleen door bijen. Insecten zijn ook heel nuttig, ze kunnen binnen 2 weken een dood varken of hert geheel consumeren. Van de 1 miljoen insecten = 99,5% nuttig, slechts 0,5% (5.000 soorten) geven ons last, zoals teken, malariamug etc.
Zonder insecten was de mens er niet geweest. 80% van alle diersoorten is insect. 40% van alle insecten is een keversoort. Nuttige toepassingen van insecten zijn o.a. madentherapie wat nu in opkomst is aangezien de ziektekiemen steeds resistenter worden tegen antibiotica. Wonden worden door maden gesteriliseerd, maden geven hele kleine maar zeer effectieve (op maat gemaakte) antibiotica af waardoor de wond geneest. De laatste jaren zijn insecten als voedingsmiddel voor mensen sterk in opkomst aangezien deze veel eiwitten en proteïnen bezitten. Insecten blijven klein omdat ze een passieve zuurstofopname hebben, de mens heeft nl. longen en insecten niet. Dit is ook zo omdat het skelet van een insect zich aan de buitenkant bevindt ipv de binnenkant. Zodoende is een insect altijd tijdens zijn geboorte begrenst, net als een mens in een (ridder)harnas.
Marcel toonde een stukje uit de film 'Animal Games', een film die gaat over de Olympische Spelen voor insecten, waarbij alle dieren en insecten tot proporties van de mens zijn genivelleerd. Het is bijzonder leuk om te zien hoe de 'krachten' zich dan onderling verhouden. Sterke en grote dieren van nu blijken opeens niet zo sterk en kleinere exemplaren juist wel.
Insecten vertegenwoordigen ook kapitaal: alleen in de VS behelst de insectenmarkt 57 miljard dollar. Er zijn 4 redenen dat ze waardevol zijn: bestuiven / opruimen (mest) / bestrijden van plagen / voedsel voor dieren in de natuurlijke kringloop.
Zo kun je je afvragen: wat is het nut van een mug? Wel, ze zijn voedsel voor vissen, de larven voedsel voor spinnen etc. Zonder muggen zouden veel andere (en nuttige) insecten er niet zijn. Zwaluwen eten bv 50.000 muggen per week!
We kregen een fragment uit de film 'Microkosmos' uit 1996 te zien: http://www.youtube.com/watch?v=MA6Vihywu1I
Na het zien van een paar fragmenten viel mij een inzicht over de (macro)kosmos ten deel aangezien deze 'verhoudingen' parallellen vertonen.
Insecten zijn filmsterren vanaf het eerste uur van de film en figureren in vele filmgenres. Hollywood heeft deze zespotige acteurs van oudsher graag een rol in horrorfilms gegeven. Maar met de biologische realiteit wordt het niet altijd even nauw genomen. Ook in literatuur, schilderkunst en muziek komen insecten regelmatig voor. Hoe kan het ook anders, want onze wereld is een wereld van insecten waarin wij mensen te gast zijn. Van alle diersoorten loopt 80% op zes poten rond en alle insecten samen wegen meer dan alle mensen samen. Mensen hebben dan ook heel wat biologische wonderen te ontdekken aan onze gastheren op deze insecten-planeet. In zijn Paradisolezing op 9 maart hield Marcel Dicke ons beeld van insecten zoals dat via Hollywood en via de wetenschap tot ons komt, tegen het licht.
'Er zijn zes miljoen verschillende insecten. Een insect is per definitie een 'ongewerveld, zespotig, uit drie delen bestaand type dier'. De bio-diversiteit is heel groot, 50% = planteneter, de andere 50% eet elkaar. 75% van de gewassen op aarde zijn afhankelijk van kruisbestuiving door insecten en niet alleen door bijen. Insecten zijn ook heel nuttig, ze kunnen binnen 2 weken een dood varken of hert geheel consumeren. Van de 1 miljoen insecten = 99,5% nuttig, slechts 0,5% (5.000 soorten) geven ons last, zoals teken, malariamug etc.
Zonder insecten was de mens er niet geweest. 80% van alle diersoorten is insect. 40% van alle insecten is een keversoort. Nuttige toepassingen van insecten zijn o.a. madentherapie wat nu in opkomst is aangezien de ziektekiemen steeds resistenter worden tegen antibiotica. Wonden worden door maden gesteriliseerd, maden geven hele kleine maar zeer effectieve (op maat gemaakte) antibiotica af waardoor de wond geneest. De laatste jaren zijn insecten als voedingsmiddel voor mensen sterk in opkomst aangezien deze veel eiwitten en proteïnen bezitten. Insecten blijven klein omdat ze een passieve zuurstofopname hebben, de mens heeft nl. longen en insecten niet. Dit is ook zo omdat het skelet van een insect zich aan de buitenkant bevindt ipv de binnenkant. Zodoende is een insect altijd tijdens zijn geboorte begrenst, net als een mens in een (ridder)harnas.
Marcel toonde een stukje uit de film 'Animal Games', een film die gaat over de Olympische Spelen voor insecten, waarbij alle dieren en insecten tot proporties van de mens zijn genivelleerd. Het is bijzonder leuk om te zien hoe de 'krachten' zich dan onderling verhouden. Sterke en grote dieren van nu blijken opeens niet zo sterk en kleinere exemplaren juist wel.
Insecten vertegenwoordigen ook kapitaal: alleen in de VS behelst de insectenmarkt 57 miljard dollar. Er zijn 4 redenen dat ze waardevol zijn: bestuiven / opruimen (mest) / bestrijden van plagen / voedsel voor dieren in de natuurlijke kringloop.
Zo kun je je afvragen: wat is het nut van een mug? Wel, ze zijn voedsel voor vissen, de larven voedsel voor spinnen etc. Zonder muggen zouden veel andere (en nuttige) insecten er niet zijn. Zwaluwen eten bv 50.000 muggen per week!
We kregen een fragment uit de film 'Microkosmos' uit 1996 te zien: http://www.youtube.com/watch?v=MA6Vihywu1I
Na het zien van een paar fragmenten viel mij een inzicht over de (macro)kosmos ten deel aangezien deze 'verhoudingen' parallellen vertonen.
Insecten zijn ook belangrijk voor biologische
bestrijding: een bepaalde 'goede' soort eet een specifieke 'slechte' soort. Ook
bijzonder om te zien dat planten in feite levende wezens zijn met een
overlevingsinstinct. Wanneer een plant door een bepaalde luis wordt aangevreten
dan zend de plant geuren uit die aantrekkelijk zijn voor een ander insect die
zich juist voedt met de betreffende luis. Planten 'roepen' dus als het ware om
hulp, een unieke en intelligente overlevingstechniek!
Insecten hebben de beschikking over zeer
sterke geurpoten: ze zijn zelfs te trainen om op bepaalde geuren te acteren,
net zoals speurhonden. Zo dom zijn die kleine vliegers dus niet.
Voor de relatieve humor zagen we nog een filmpje
van een insectenband die een mooie vrouw adoreert, de liefde was echter niet
bepaald wederzijds. De band heet Nogg Barkless maar ik kon het op het web helaas
niet vinden.
Marcel zijn TED-X-Talk vindt je op: http://www.youtube.com/watch?v=2j47FqKAK6s#t=28
Het eerste uur werd door Marcel afgesloten en na een korte pauze kregen we een lezing van Antropologe Emma van der Woude: zij bestudeert de 'onmogelijk kleine hersenen van de thrichogramma'. De thrichogramma-vlieg is eer in verschillende grootte, echter schijnt bij de (veel) kleinere soort de hersencapaciteit niet af te nemen bij een veel kleinere omvang. Emma onderzoekt hoe het mogelijk is dat bij een aanzienlijke verkleining van de hersenen toch hetzelfde denkvermogen kan worden bereikt. Emma gaf aan dat een van de redenen kan zijn een verfijning van de hersenstructuur.
Bij mij kwam meteen het beeld op van de computerindustrie. Processoren en chips worden steeds compacter omdat de technologie verbetert, daarom worden bv laptops of smartphones steeds krachtiger en compacter. Het zou kunnen dat deze vlieg zich in tijdens het evolutieproces genetisch aan het verbeteren is.
Conclusie/opmerkingen ondergetekende
De lezingen gaven een goed beeld van (on)zin maar vooral het nut van de insecten in zijn geheel. Het feit dat wij als mens deze planeet van ze te leen hebben spreekt mij ook wel aan. Wat meer respect ipv het ervaren van een last is wel op zijn plaats me dunkt.
Tijdens de vragenronde heb ik nog aan Marcel gevraagd hoe hij het effect ziet van de huidige lucht/milieu verontreinigingen door industrie ed. op de insectenwereld. Hoe ziet hij die 'verhoudingen', zijn insecten bv ook gevoelig voor fijnstof? Zijn antwoord was dat dit nog niet helemaal duidelijk is. Fijnstof zijn kleine deeltjes die waarschijnlijk op insecten af zullen botsen. Het zal anders zijn met schadelijke gassen (CO2/NOx) aangezien insecten zuurstofklieren hebben die dit op kunnen nemen.
Gezien de importantie van insecten op de natuurlijke balans van onze planeet denk ik dat dit wel een onderzoek waard is. Wij lopen straks (als het zo doorgaat) met mondkapjes en zuurstofmaskers rond maar dat wordt voor insecten een lastig verhaal. Indien 25 tot 50% van de insecten zou uitsterven dan zijn wij (de mensheid) zeer waarschijnlijk ook meteen het haasje. Men heeft het altijd wel over het uitsterven van de dinosaurussen maar wat als de micro-insectorums het opgeven?
Food for thought...
Robert Schram.
Marcel zijn TED-X-Talk vindt je op: http://www.youtube.com/watch?v=2j47FqKAK6s#t=28
Het eerste uur werd door Marcel afgesloten en na een korte pauze kregen we een lezing van Antropologe Emma van der Woude: zij bestudeert de 'onmogelijk kleine hersenen van de thrichogramma'. De thrichogramma-vlieg is eer in verschillende grootte, echter schijnt bij de (veel) kleinere soort de hersencapaciteit niet af te nemen bij een veel kleinere omvang. Emma onderzoekt hoe het mogelijk is dat bij een aanzienlijke verkleining van de hersenen toch hetzelfde denkvermogen kan worden bereikt. Emma gaf aan dat een van de redenen kan zijn een verfijning van de hersenstructuur.
Bij mij kwam meteen het beeld op van de computerindustrie. Processoren en chips worden steeds compacter omdat de technologie verbetert, daarom worden bv laptops of smartphones steeds krachtiger en compacter. Het zou kunnen dat deze vlieg zich in tijdens het evolutieproces genetisch aan het verbeteren is.
Conclusie/opmerkingen ondergetekende
De lezingen gaven een goed beeld van (on)zin maar vooral het nut van de insecten in zijn geheel. Het feit dat wij als mens deze planeet van ze te leen hebben spreekt mij ook wel aan. Wat meer respect ipv het ervaren van een last is wel op zijn plaats me dunkt.
Tijdens de vragenronde heb ik nog aan Marcel gevraagd hoe hij het effect ziet van de huidige lucht/milieu verontreinigingen door industrie ed. op de insectenwereld. Hoe ziet hij die 'verhoudingen', zijn insecten bv ook gevoelig voor fijnstof? Zijn antwoord was dat dit nog niet helemaal duidelijk is. Fijnstof zijn kleine deeltjes die waarschijnlijk op insecten af zullen botsen. Het zal anders zijn met schadelijke gassen (CO2/NOx) aangezien insecten zuurstofklieren hebben die dit op kunnen nemen.
Gezien de importantie van insecten op de natuurlijke balans van onze planeet denk ik dat dit wel een onderzoek waard is. Wij lopen straks (als het zo doorgaat) met mondkapjes en zuurstofmaskers rond maar dat wordt voor insecten een lastig verhaal. Indien 25 tot 50% van de insecten zou uitsterven dan zijn wij (de mensheid) zeer waarschijnlijk ook meteen het haasje. Men heeft het altijd wel over het uitsterven van de dinosaurussen maar wat als de micro-insectorums het opgeven?
Food for thought...
Robert Schram.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten